Vawiin Assembly Budget Session-ah thla 4, April a\anga July thla thlenga Mizoram sorkar sum hman tur ruahman lailawk Rs. Vbch 3,588 nuai 85 sing 5 leh sang 3 leh sorkar kum kal mek sum indaih lohna phuhrukna tur, Rs. vbch 2,926, nuai 55 sing 8 leh sang 3 chu Chief Minister, Pu Zoramthanga’n House-ah a pharh.

0
526
views

Budget pharh paha thusawiin, Pu Zoramthanga chuan, tun \umah hian Budget puitling pharh thei ngei tura an inruahman laiin, ram pumah Lok Sabha inthlanpui neih a nih dawn vanga Election Model Code of Conduct puan a nih avangin Vote on Account hmangin thla 4 chhunga Budget ruahman lailawk pharh a ngai ta chu pawi a tih thu sawiin, hemi avang hian Fiscal Responsibility and Budget Management Act, 2006-in Budget puitling atana a phut Macro-economic Framework, Fiscal Plocy Strategy leh Medui Term Fiscal Policy chu Regular Budget pharh hunah chauh pharh theih a nih tur thu a sawi.

Finance Minister nibawk, Pu Zoramthanga chuan, state dangte \hanrualin Mizoram pawhin hma a sawn ve zel a, GSDP pawh \hang zel tura beisei a ni, a ti a. Sorkar kum thar, 2019-20 chhunga GSDP chu Rs. vbch 22,239 leh nuai 92 ni tura chhut a ni a, hei hi kum 2017-18 a\anga 2018-19 chhung GSDP \hanna rate zaa 12.5 anga chhut niin, GSDP \hanna chu ram puma \hanna zaa 7.3 aiin a sang zawk fe tih a sawi.

Sorkar kum thar 2019-20 chhunga State sorkar sum thawhchhuah tur, State’s Own Revenue pawh kum dang zawng aia sang tura beisei a ni tih sawiin, Pu Zoramthanga chuan, ram sum leh pai \hanna tehfung pawimawh tak, State’s Own Revenue leh GSDP Ratio chu zaa 4.6 a ni a, hei hi kum kal mek 2018-19 a dinhmun zaa 3.5 aiin a \ha zawk hle a, state sorkar sum thawh chhuah tur zawng zawng chu Mizoram Budget pumpui a\anga zaa 10.6 tling tura beisei a ni, a ti.

Kumin hian sorkar hnathawk hlawh sang leh Pension pungin nghawng thui tak nei dawn mah se, sum hmanna aia sum lakluh tam zawkna, Revenue Surplus sang tak nei tura ruahman a ni a, Revenue Surplus hi Rs. vbch 1,434 leh nuai 29 tling tura beisei a ni a, hei hi hmasawnna hnathawhna \angkai tak ni thei tura beisei a ni, a ti. Kumin chhunga sum indaih lohna, Fiscal Deficit chu Rs. vbch 534 leh nuai 7 ni tura chhut a ni a, GSDP Ratio chu zaa 2.4 a ni a. Kum engemawzat a\anga sorkar leiba tling khawm chu avaiin Rs. vbch 8,447 leh nuai 92 a ni a, hei hi GSDP a\anga chhutin zaa 37.98 a tling a ni a ti.

Pu Zoramthanga chuan, GST a\anga sum hmuh tur beisei Rs. vbch 1,175 leh nuai 85 telin kum 2019-20 chhunga Tax tlingkhawm a\anga Mizoram sum hmuh tur, Tax Devolution chu avaiin Rs. vbch 3,885 leh nuai 19 ni tura beisei a ni a. Hei bakah hian \anpuina hrang hrang Post Devolution Revenue Defecit Grants-ah Rs. vbch 2,716 leh State Disaster Response Fund-ah Rs. vbch 18 hmuh beisei a ni a, CSS, External Aided Project, NEC leh Central Road Fund a\angin Rs. vbch 2,053 leh nuai 30 hmu tura chhut a ni a, Revenue Receipt a\anga sum hmuh tura beisei zawng zawng chu avaiin Rs. vbch 9,740 leh nuai 99 a ni tih a sawi.

Sorkar kum thar 2019-20 chhunga hmasawnna hnathawhna tur sum, Capital Receipt hmuh tura beisei chu Rs. vbch 845 leh nuai 30 a ni a, Financial Institution hrang hrang a\anga sum puk tur chu Rs. vbch 772 leh hnuai 3 niin, Block Loan Rs. vbch 34 leh nuai 26 lak tum a ni a, Loan rulhna a\angin Rs. vbch 39 leh nuai 1 hmu tura beisei a ni bawk. Sorkar sum hmanral tur, Revenue Expenditure chu avaiin Rs. vbch 8,308 leh nuai 70 ni tura chhut a ni a, hetah hian 7th pay vanga sorkar hnathawk hlawh punna zaa 30.36 leh Pension zaa 18.2 pawh telh a ni a. Hei bakah hian hmasawnna hna thawhna tur, Capital Expenditure atana sum ruahman chu Rs. vbch 2,457 leh nuai 87 niin, Revenue leh Capital Expenditure-a sum ruahman chu avaiin Rs. vbch 10,766 leh nuai 58 a ni tih Pu Zoramthanga chuan a sawi.

Sorkar kum kalmek 2018-19 chhunga sum indaih lohna phuhrukna tur, Rs. vbch 2,926 nuai 55 sing 8 leh sang 3 pawh Pu Zoramthanga hian pharhin, hengte hi sorkar policy leh programme kal mek tihhlawhtlinnaa sum hman a ni a, heng sumte hi a tlangpuiin NEDP, SSP, NABARD, CSS, sorkar hnathawk hlawh pung, power leina, tui pump-na leh inthlan senso atana sum mamawh a ni tih a sawi a. Hei bakah hian kum 4 liamta 2012 a\anga 2016 chhunga Sorkar Department-ten an Budget aia tam sum an hman CAG Report-ina tarlan chu Public Accounts Committee-in ngun taka a zirchian hnuah sum an hman tamna Rs. vbch 813 leh nuai 76 chu siamrem tura a tih angin Chief Minister chuan House-ah a pharh bawk.

Chief Minister hian minute 17 chhung vel thu a sawi a, hemi hnu hian Budget bu chu member-te hnena sem a nih hnuah Speaker, Pu Lalrinliana Sailo chuan \hutkhawm a titawp zui nghal a ni.